AU - Shateri, Mofid AU - Faryabi, Marziyeh TI - The Role of Female Benefactors in Improvement of Human Development Indices in Rural Areas (Case study: Birjand) PT - JOURNAL ARTICLE TA - womenres JN - womenres VO - 1 VI - 1 IP - 1 4099 - http://womenresearch.ir/article-1-24-fa.html 4100 - http://womenresearch.ir/article-1-24-fa.pdf SO - womenres 1 AB  - اهداف و زمینه‌ها: شاخص توسعه انسانی از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی است که در شناسایی میزان درجه توسعه‌یافتگی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کاربرد دارد. وقف به عنوان یک نهاد ملی مذهبی در ارتقا و بهبود این شاخص‌ها در شهرها و خصوصاً در نواحی روستایی دارای کارکردهای موثری است. از نظرگاه تاریخی نیز وقف به عنوان سنتی نیکو از گذشته‌های بسیار دور حتی قبل از زمان تصویب شاخص توسعه انسانی در دهه 1990، کمک به توسعه مناطق شهری و روستایی نموده و واقفان در صدد پرکردن خلاهای جوامع کوشیده اند. توجه به این امر مهم و سازنده، فارغ از تفکیک جنسیتی و فقط براساس احساس مسئولیت در قبال جامعه‌ای که در آن زیست می‌کردند. هدف این پژوهش تمرکز بر شناخت نقش زنان روستایی در کمک به توسعه محل زندگی‌شان در دو بعد اجتماعی با تأکید بر بخش آموزش و بهداشت به کمک اسناد وقفی است. روش‌شناسی: این پژوهش بر پایه مطالعات توصیفی- تاریخی است و روش گردآوری اطلاعات با تکیه بر اسناد وقفی و کتابخانه‌ای صورت پذیرفته است و در صدد آن است تا به نقش موقوفات زنان در شهرستان بیرجند و اثرات آن در بهبود شاخص‌های توسعه انسانی در روستاها بپردازد. با توجه به جایگاه وقف در این خطه، هدف نشان دادن وسعت و اهمیت نقش زنان در امر وقف خصوصاً در شکل‌گیری فضاهای آموزشی و تربیت و تحصیل دانش‌آموزان و طلاب، نگهداری و پایداری مدارس، ایجاد حوض‌ها و پایاب‌ها و در زمینه بهداشتی است. یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد زنان شهرستان بیرجند با وقف املاک و اموال خود تلاش در بهبود وضعیت خانوارهای ساکن در نواحی روستایی خصوصاً در امر آموزش و پرورش و تحصیل دانش‌آموزان و طلاب و خدمات‌دهی به آنان در ارتقا دانش، ایجاد و ساخت حمام‌ها، حوض‌ها و پایاب‌ها و همچنین در زمینه بهداشتی داشتند. از دیگر یافته‌های این تحقیق آن است که در دوره‌های تاریخی همچون قاجار با وجود اینکه زمینه حضور زنان در اجتماع چندان هم فراهم نبوده، زنان از توجه به مسایل اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی و امکانات مورد نیاز آن عصر غافل نبوده و با وقف بخشی از اموال و مستغلاتی که مالک آنها بوده‌اند، در رقم زدن و فراهم‌نمودن زمینه‌های توسعه نقش پر رنگی داشته‌اند و این موضوع می‌تواند برای زنان و جامعه امروزی الهام‌بخش باشد. نتیجه‌گیری: از آنجا که در هر کشوری سرمایه‌های انسانی یکی از عوامل توسعه محسوب می‌شوند زنان نیز به‌عنوان نیمی از جمعیت هر کشور به طور معمول سهم قابل توجهی در توسعه دارند که این امر در خصوص زنان شهرستان بیرجند که مورد مطالعه ما در این پژوهش هستند، به خوبی صدق می‌کند. آمار مورد بررسی نشان می‌دهد که تقریبا 50% موقوفات در بخش‌های مختلف در محدوده مورد مطالعه به زنان اختصاص دارد و بخش مهمی از نیازهای هر دوره به کمک این نهاد توسط زنان تأمین می‌شده است. این نتیجه می‌تواند الهام‌بخش برای متولیان بخش وقف باشد و حضور زنان و مشارکت آنان را در اجتماع جدی‌تر تلقی نماید. به ویژه آنکه براساس موارد مورد بررسی زنان در عرصه‌هایی حضور یافته‌اند که جنبه احساسی و اخلاقی آن پررنگ‌تر است همچون وقف بر مکتب‌خانه اطفال یتیم در هریوند و یا شکل‌دهی دارالایتام در شهر بیرجند و وقف رقباتی برای اداره آن که به واقع نشان‌دهنده نیازهایی است که در این خطه به‌شدت به آن احساس نیاز می‌شد. CP - IRAN IN - LG - eng PB - womenres PG - 37 PT - Research YR - 2020